Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh

Và ông còn nói thêm: Liên quan đến các trường hợp nghiên cứu, bộ trưởng cho biết hiện có những đề xuất thử nghiệm dùng các biện pháp để đắp lề đường kết hợp với bê tông, song ông cũng khẳng định, nếu thực hiện thì tuyệt đối không được để các phương tiện vận tải lớn đi qua khu vực đắp bằng loại vật liệu này. Không thể áp dụng đại trà cho các công trình giao thông hay hạ tầng giao thông trọng yếu.

Sau khi bài phát biểu của Bộ trưởng, nhiều cơ quan báo đã đăng tải bài viết này, đã tạo ra nhiều vấn đề tranh cãi trái chiều và cần được Bộ xây dựng làm rõ.

Nói thêm về việc sử dụng cát nhiễm mặn: Trong tình hình nhiều năm gần đây, việc sử dụng vật liệu xây dựng nói chung đặc biệt là vật liệu xây dựng cát đã trở nên khan hiếm, nhiều địa phương đã sản xuất cát bằng cách nghiền đá sỏi để thay cát; nhiều nơi đã tận dụng những vật liệu mang tính chất phế thải như: Vật liệu phá dỡ từ các công trình xây dựng để tận dụng sản xuất cát xây dựng… Tuy vậy, cũng chưa đáp ứng được một phần vật liệu cát xây dựng, nhưng giá thành một m³ cát đang sản xuất ra vẫn cao hơn rất nhiều so với cát tự nhiên.

Qua các tài liệu nghiên cứu cho thấy, việc khai thác cát biển xây dựng không chỉ ở Việt Nam hiện nay mà nhiều nước trên thế giới cũng đã rơi vào tình trạng thiếu cát nhiều năm trước đây, và họ đã khắc phục bằng cách sử dụng cát biển để xây dựng. Cụ thể, hàng năm nước Anh khai thác khoảng 13 triệu tấn cát biển để xây dựng; các nước Châu Âu cũng tiêu thụ 6 – 7 triệu tấn cát biển mỗi năm. Trong đó hơn 90% lượng cát biển được khai thác để phục vụ xây dựng, có 45% sử dụng để sản xuất bê tông. Các dự án cao tốc, hải cảng ở Anh, sân bay Hồng Kông, một số công trình nhà cao tầng ở Singapore và các tòa nhà ở Trung Đông là điển hình sử dụng cát biển để xây dựng các công trình xây dựng.

Việc khai thác cát biển xây dựng đã rơi vào tình trạng thiếu cát nhiều năm trước đây

Ở Việt Nam, trước tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng vật liệu cát xây dựng, bộ xây dựng cũng đã giao cho các cục, vụ, viện khoa học nghiên cứu quy trình, các giải pháp sử dụng cát biển thay thế cho cát nước ngọt phục vụ cho việc xây dựng đất nước ngày càng phát triển. Hội bê tông Việt Nam đã biên soạn, bộ xây dựng xem xét đề nghị để tổng cục đo lường chất lượng thẩm định và bộ khoa học và công nghệ môi trường đã công bố tiêu chuẩn TCVN 13754:2023 “Cát nhiễm mặn cho bê tông và vữa”. Đây là công việc mang ý nghĩa chiến lược để đảm bảo cát xây dựng trong điều kiện cát nước ngọt dần cạn kiệt mà cuộc xây dựng đất nước ngày càng có yêu cầu cho nhiều năm sau này.

Những năm gần đây, Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường (trước đây) đã có nhiều đề tài giao cho các viện nghiên cứu khoa học, trường Đại học Xây dựng nghiên cứu, đề xuất các biện pháp để sử dụng cát biển an toàn, có hiệu quả cho việc xây dựng.

Đặc biệt, thủ tướng chính phủ đã giao cho bộ giao thông nghiên cứu sử dụng cát biển làm nền đường một số công trình đường cao tốc khu vực miền nam và đồng bằng Sông Cửu Long. Và việc này đã và đang thực hiện. Không những thế nhiều khu đô thị, khu công nghiệp đã sử dụng cát nhiễm mặn để thực hiện việc san lấp mặt bằng.

Trước thực trạng như vậy, việc phát biểu của Bộ trưởng Bộ Xây dựng đã nảy sinh nhiều ý kiến trái chiều; nhiều ý kiến cho rằng nếu việc đăng tải trên các báo là đúng thì sẽ tạo ra những hậu quả khó lường đặc biệt là đối với công trình trọng điểm trong giao thông đã sử dụng cát nhiễm mặn làm nền đường.

Chúng tôi thiết nghĩ, Bộ Xây dựng cần làm rõ việc sử dụng cát nhiễm mặn trong việc xây dựng các công trình, các biện pháp, quy trình, loại công trình được sử dụng để phù hợp với nhu cầu vật liệu cát trong xây dựng trước mắt và lâu dài như tiêu chuẩn TCVN 13754:2023 đã ban hành.